Արտաշատ

Արտաշատ, քաղաք Հայաստանի Արարատի մարզում։ Գտնվում է Արաքս գետի ափին, Արարատյան դաշտում՝ Երևանից 30 կմ հարավ-արևելք։ Լինելով Հայաստանի չորրորդ մայրաքաղաքը, Արտաշատը ներկայումս Արարատի մարզի մարզկենտրոնն է։ Արտաշատը գտնվում է Երևան-նախիջևան-Բաքու  և Նախիջևան-Թավրիզ երկաթուղու ու Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհի վրա։ Կառուցվել է հայոց Արտաշես Ա արքայի կողմից մ.թ.ա. 176 թ.-ին և ծառայել է որպես Մեծ Հայքի մայրաքաղաք մ.թ.ա. 185 - մ.թ.120 թթ.։

Ներկայիս Արտաշատ քաղաքն ունի 25,400 բնակչություն և գտնվում է 5 կմ հյուսիս-արևմուտք պատմական Արտաշատից։

Արտաշատ մայրաքաղաքը հիմնադրվել է Արտաշեսյան արքայության՝ Արտաշես Ա արքայի օրոք։ Կարթագենացի զորավար Հաննիբալը փախել էր իր երկրից և հանգրվանել Հայաստանում։ Հենց նրան էլ Արտաշես արքան վստահում է քաղաքի նախագծումն ու կառուցման աշխատանքների իրականացումը։ Քաղաքի կառուցման աշխատանքները սկսվում են մ.թ.ա. 197 թ.-ին (ըստ Մ. Խորենացու «Հայոց Պատմություն» աշխատության) և տևում 30 տարի։ Քաղաքը կառուցվում է Խոր Վիրապի (այժմ քրիստոնեական եկեղեցի այն ժամանակ բանտ ավազակների համար)։ Քաղաքը գտնվում էր Մեծամոր և Արաքս գետերի խառնարանում։ Քանի որ քաղաքը նախագծել էր Հաննիբալը, քաղաքին տալիս են երկրորդ անուն՝ Հայկական Կարթագեն։

Ազգային ավանդական խաղեր

                                                                Լախտախաղ   

Հայոց տարբեր գավառներում լախտախաղը հայտնի է եղել տարբեր անուններով՝ «Ճղլախտի», «Գծալախտի», «Կարապետ լախտի», «Գոտու խաղ» և այլն: Շրջան են գծում, որի ներսից և դրսից կանգնում են խաղացողները: Ներսի խաղացողները պաշտպանում են իրենց գոտիները, իսկ դրսի խաղացողները գոտիով փորձում են փախցնել պաշտպանվող գոտին: Եվ գոտին փախցնելուց հետո սկսում են ներսի խաղացողներին հարվածել: Ըստ պայմանի, կարելի է հարվածել միայն ոտքերին, բայց շրջանից դուրս եկողը հարվածներ է ստանում նաև մարմնին: Բավական դաժան խաղ է, սակայն մի շատ կարևոր հատկություն է զարգացնում՝ խաղացողները սովորում են հարվածները պատրաստված ընդունել:

              

                                                                      Յոթ քար

                                                                            

                                                                           Ասում են, թե երեխաները յոթ քար են խաղացել թշնամու կոտրված վահանի կտորներով: Եվ նրանց նպատակն է եղել անպայման կառուցել քանդված յոթ քարերը, այսինքն՝ ամրոցը, և թշնամուն դուրս քշել սեփական տարածքից: Իսկ ներսի խաղացողները փորձում են խանգարել, և այդպես սկսվում է պայքարը:

                                                                      Չլիկ



«Չլիկ Դաստա»։ Այսպես է ընդունված անվանել խաղը: Խաղում են փոքրիկ մի փայտի կտորով, որի երկու ծայրը սրվում է, իսկ մեկ ուրիշ ավելի մեծ փայտով հարվածում են սուր ծայրին։ Փայտիկը բարձրանում է օդ, և խաղացողը պետք է կարողանա օդից որսալով հարվածել փայտիկին. որքան հեռու՝ այնքան լավ։

                                       Բրհոփի

Մի քանի հոգի նստում են շրջանաձև՝ յուրաքանչյուրի ձեռքում մի ծայրը սրած փայտիկ (բիր)։ Մեկը բիրը տալիս է կողքինին, նա էլ նետում է, որքան կարող է հեռու։ Բիրի տերը վազում է նրա հետևից։ Այդ ընթացքում մյուսները իրենց ձեռքի բրերով՝ մինչև նրա վերադարձը, պետք է հասցնեն մոտ կես մետրանոց (մինչև ծնկները) փոս փորել։ Եթե բիրի տերը վերադառնում է և տեսնում, որ այդ ընթացքում փոսը փորել վերջացրել են, ապա պարտավոր է կանգնել նրա մեջ, որից հետո նրան թաղում են միչև ծնկները։ Թաղվածը պետք է փոսից ինքնուրույն դուրս գա։ Հակառակ դեպքում մի փայտ են անցկացնում նրա ոտքերի արանքով ու բարձրացնելով՝ հանում փոսից։

                                             Կոճի

Տղաների խաղ է։ Որպես խաղաքար՝ օգտագործվում է ոչխարի հետին ծնկահոդի ոսկորը՝ ճանը։

Ճանի կողմերն ունեն իրենց անվանումները. փոսավոր կողմը՝ «գող», սրան հակառակ՝ ուռուցիկ կողմը՝ «ռանչպար», հարթ կողմը՝ թոխան, իսկ կեռմանաձև ակոսավոր կողմը՝ «էշ», «գլավին», աղա (ալչու)։ Խաղացողները հերթով գցում են ճանը, միչև որոշվեն թագավորը, գլավինը և գողը։ Ում կաճին թագավոր է կանգնում, առաջին գցողը նա է։ Հերթով գցում են ասելով. «Կոճի ջան կոճի, ես` ի՞նչ...»:

Ալչուն հաջողության, իսկ թոխանը անհաջողության նշան է: Ում գցածը ալչու կանգնեց, նա գլավինն է, ումը թոխան` խոխան՝ ծառան, ումը փոսիկ՝ գողը։ Եթե ասում են կոճին ալչու է կանգնել, ուրեմն գործերը հաջող են գնում։ Գողը պետք է անտրտունջ կատարի թագավորի հանձնարարությունը, որից հետո խաղը սկսում են սկզբից։

                                          Ճղլախտի

Այն մարտախաղ է հիշեցնում, երբ ռազմիկներն իրենց գործողություններով փորձում են գրավել հակառակորդի ամրոցը։ Լախտ կամ լախտի է կոչվում թելերից հյուսված կամ կաշվե գոտին, որ ունենում են խաղացողները։ Խաղացողների թիվը հստակ չէ։

Խաղում են պատանի, եիրտասարդ կամ միջին տարիքի տղավարդիկէ 2-20 հոգով։ Խաղացողները բաժանվում են երկու խմբի՝ հավասար ուժերով։ Նախօրոք գծում են մի կլոր շրջան, որի մեջ մտնում է մի խումբը՝ յուրաքանչյուրն իր լախտով։ Նրանք շարվում են կենտրոնից դեպի շրջագիծը։ Կենտրոնում գտնվողների խնդիրն է՝ թույլ չտալ շրջանից դուրս գտնվողներին փախցնել իրենց լախտերը։ Շրջագծից դուրս գտնվողները շրջապատում են շրջանը և ձգտում տիրանալ լախտերին։ Նրանք շրջանից ներս անցնելու, իսկ ներսում գտնվողները՝ շրջանից դուրս գալու իրավունք չունեն։ Ըստ պայմանի՝ բոլոր հարվածները հասցվում են միայն գոտկատեղից ներքև։ Ներսինները գետնին դրված իրենց լախտերը պաշտպանում են՝ մի ոտքը վրան դնելով, իսկ մյուսով ձգտում են հարվածել հակառակորդին։ Ներսում յուրաքանչյուր լախտի գրավում ստիպում է լախտի տիրոջը դուրս գալ խաղից։ Դրսինների հաղթանակը բոլոր լախտերը փախցնելն ու նրանց տերերին գերի վերցնելն է, իսկ ներսինները հարձակվող խմբի անդամներին խաղից դուրս են հանում նրանց ոտքի թաթը տրորելու միջոցով։ Միաժամանակ ներսինները փորձում են շրջանի ներսը քաշել հարձակվող խմբի անդամներից մեկին, և հաջողության դեպքում խմբերի դերերը փոխվում են։ Իսկ եթե դրսիններին հաջողվում է փախցնել լախտը, ապա լախտով սկսում են հարվածել ներսիններին։ Հարձակվող խմբի բոլոր անդամներին չեզոքացնելուց հետո պաշտպանվող խումբը վերածվում է հարձակվողի, իսկ վերջինս՝ պաշտպանվողի։

                                              Աղջիկների խաղերը.

• Ռեզին
• Բադմինտոն
• Գործնագործ
• Քարկտիկ
• Աչք փակոցի:

русский

1.Напишите вместо точек нужные по смыслу слова: он, оно, она, они, мы.

1. Космический корабль летает вокруг Земли оно облетает Землю за полтора часа.

2. Земля летает вокруг Солнца оно делает виток за один год.

3. Первого января люди встречают Новый год они поздравляют друг друга.

4 мы все хотим нового счастья.  И оно приходит.

2.Составьте и запишите предложения, раскрывая скобки.

1. Наступила долгажданое (долгожданный) весна. 2. (Весенний) Весной солнце ласково греет землю. 3. В лесу просыпаются (лесной)лесные жители. 4. Возвращаться с юга перелотные(перелётный) птицы. 5. Они строят учоное(уютный) гнездо. 6. Для птенцов нужны надежные (надёжный) дома.

3.Допишите окончания существительных.

1. Перед нашим домом растут берёзкы. 2. В саду росли цвет..: ромашкы, маргариткы, одуванчикы 3. Стали мальчикы костёр разводить. 4. Скоро из тёплых краёв прилетят грачы . 5. На небе появились тучы . 6. Моя бабушка любит рассказывать сказкы .

5.Соедините части пословиц. 

1) Дерево ценят по плодам,         —           а) на добрые дела.

2) Жизнь дана                                  —            б) ученье.

3) Хорошее дело                             —              в) нет уменья.

4) Без терпенья                               —               г) два века живёт.

5) Путь к уменью                              —            д) а человека – по делам.

Жизнь дана  на добрые дела

Дерево ценят по плодам,   а человека – по делам 

Хорошее дело два века живёт.

Без терпенья нет уменья

Путь к уменью   ученье                           

4. Прочитайте пословицы. Постарайтесь объяснить, как вы понимаете их смысл. Устно переведите их на армянский язык.

1) Плохо тому, кто добра не делает никому. 2) Умный любит учиться, а дурак учить. 3) По ученику и об учителе судят. 4) Учи других и сам научишься. 5) Кто хочет много знать, тому надо мало спать